Faiz Nedir? İslam’da Faiz Yasağı Nasıldır?

İslam dininin uyulması gereken temel ilkelerinden biri olan faiz yasağı, özellikle günümüzde üzerinde yoğunlaşılması gereken bir konuya işaret etmektedir. Kısaca tanımlamak gerekirse faiz, kâr anlamına gelmektedir. Banka veya başka bir finansörün desteği ile alınan, temin edilen borç paranın karşılığında, söz konusu paranın kullanım bedeli olarak verilen ücrete faiz denmektedir. Bu ücretin oranı, birtakım unsurlara göre değişiklik gösterebilmektedir. Nitekim faiz ücretinin belirlenmesi ekonominin durumuyla da yakından ilişkilidir. Ülkemizde faiz oranlarını düzenleyen resmi kuruluş Merkez Bankası’dır. Bu kurumun uygulamış olduğu düzenlemeler ve yaptırımlar, ülkede ekonomik alanda faaliyet gösteren tüm kurumların uymasının zorunlu olduğu birtakım uygulamaları içermektedir. Faizin günümüzdeki durumu her zaman tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Nitekim faiz İslam dinine göre haram kılınmış uygulamalardan biridir. Müslümanların faiz ile herhangi bir iş yapmaları uygun görülmediğinden, faizle alınan borç paralar veya yapılan ödemeler dinen kabul edilmesi mümkün olmayan birtakım uygulamalardır. İslam Dininde Faiz İslam, para üzerinden para kazanmak anlamına da gelen faizi yasaklamıştır. Zira elde tutulan sermayenin faiz sayesinde fakir durumda olandan faizci durumunda olana tek yönlü akışı, dinen uygun görülmeyip yasaklar arasında kabul edilmiştir. Çünkü İslam dini paranın fakirden faizciye akışı yerine, sahip olunan sermayenin bütün insanlar arasında dolaşımını uygun görmüştür. Faiz veren kişi, banka veya diğer finansör kuruluş toplamış olduğu ve elinde bulundurduğu sermayeyi sınırlı sayıda insanın kullanımına açmaktadır. Ancak İslam, zekat vasıtasıyla söz konusu toplanan sermayenin önemli denilebilecek bir kısmını tekrar fakirlerin kullanımına vermektedir. Tüm bu işlemler sonucunda faiz uygulamaları zengin durumunda olan kişi veya kurumları çok daha zengin bir hale getirirken, fakir durumunda olan kişi veya kuruluşlarında giderek daha da fakirleşmesine neden olmaktadır. İslam Dininde Faiz Yasağı Nasıldır? Faizci sistemin temel dinamiklerine bakıldığında, en başta faizci ile borç finans desteği alan kişi arasında bir anlaşma yapılmaktadır. Bu anlaşmada göz önünde bulundurulan konular zaman faktöründen ibarettir. Örneğin banka tarafından verilen kredi desteğinde, belirli bir vade seçeneği sunularak tüketicinin o paranın çok daha fazlasını bankaya zaman içinde geri ödemesi gerekmektedir. Ancak İslam, borçtan kaynaklanan herhangi bir küçük katkıyı veya menfaati bile faiz kapsamında değerlendirmektedir. Bu konuya ilişkin olarak Kuran’ı Kerim’de: “Fayda temin eden her ödünç faizdir.” buyrulmuştur. İslam dininde faiz yasağı açık ve net bir şekilde belirlenmiştir. Bu noktada Allahü Teala faiz ile kazanç sağlamanın yerine ticareti helal kılmıştır. İslam’da ticaret ile para kazanmak veya herhangi bir menfaat sağlamak İslam’a özgü ekonomik yapının temel prensipleri arasında gösterilmektedir. Faiz kavramının Arapça dilindeki karşılığı riba’dır. Ribanın  sözlük tanımına bakıldığında ise “herhangi bir şeydeki artış ve fazlalık” anlamına gelmektedir. Konumuza ilişkin anlamda kullanıldığında riba, “borç verilen bir parayı belirli bir zaman zarfında, belirli orandaki bir fazlalıkla geri almanın” genel adı olarak nitelendirilebilmektedir. Bununla birlikte faiz yasağı sadece İslamiyet ile birlikte gelen bir yasak değildir. Yüce Allah’ın daha önce insanlığa göndermiş olduğu Yahudilik ve Hristiyanlık’ta da faiz yasağından bahsetmek mümkün olmaktadır.